Смислата на создавањето и смислата на испраќање на Веровесници
Прашањето за „смислата на животот“ претставува едно од темелните прашања кое треба да биде предмет на разгледување. Отсекогаш пред човекот се отворало прашањето за тоа што е смислата на животот. Значи, поради што човекот живее, односно што треба да претставува смислата и целта на човековиот живот во животот?
Од друга страна, ако се обидеме да ја истражуваме оваа тема од становиште на исламот, ќе мораме вака да ја поставиме – додека коренот на темата всушност е тоа: Што е целта на испраќањето на Веровесниците? Која е основната смисла на тоа?
Несомнено е дека, смислата на испраќање на веровесниците е неразделна од смислата на животот на оние на кои што им се испраќани веровесниците, бидејќи веровесниците доаѓале за да го водат човештвото до одредена цел.
Доколку појдеме малку понапред, ќе наидеме на друго прашање, а тоае: што е „смислата на создавањето.“ Каква смисла подразбира создавањето на нештата, посебно создавањето на човекот? Изразот – што е смислата на создавање – некогаш доаѓа во значење: Каква цел имал Создателот, создавајќи? Значи, какви побуди имал Создателот, и што е тоа што претставувало чинител, повод и двигател на Неговото создавање?
Создателот не може да има цел во вакво значење бидејќи, целта е во значењето на поттикот, односно чинителот и двигателот на извршителот на делата, тоа е нешто што било повод вршителот да го направи своето дело и доколку тоа не би било, тогаш тој тоа и не би го направил.
Ние не можеме да веруваме дека Бог во ваквото значење ја има таквата цел и намера на вршителот, каде што вршителот со своето дело сака да стигне до некоја намера. Целта која што го поттикнала вршителот- значи нештото што било причина за вршителот на работата да стане вршител-претставува нешто до кое, по природата на нештата, вршителот посакува да постигне, а таквото нештобара вршителот да има недостатоци. Што значи дека постоењето на ваква цел е правилно само кај потенцијалните (би-л-кувве) вршители и созданија, додека кај Создателот таквотонешто е не исправно.
Постоењето на ваквите цели со враќа на усовршувањето, односно вршителот со своето чинење тежнее кон нешто што го нема.
Но,понекогаш зборувањето за целта на создавањето не се однесува на целта на вршителот туку на целта на самиот чин. Намената на чинот е во тоашто секое дело кое ќе го земеме предвид е насочено кон некоја цел и совршенство и поради тоа совршенство е создадено; тоа дело е создадено за да стигне до тоа совршенство. Вршителот не е тој кој го направил делото за да се доведесебеси до тоа совршенство, туку само делото да стигне до тоа совршенство. Тоа значи дека чинот е тој кој е насочен во насоката на постоење на совршенството. Доколку на законот за создавање гледаме на начин дека секое дело од почетокот на своето егзистирање се движи кон некое совршенство, во тој случај создавањето ќе има крајна цел.
Ако е тоа така, значи во принцип, секое нешто кое ќе стане егзистентно ќе има свое очекувано совршенство и создадено е за да стигне до него, општо гледано, законот на овој свет е таков што секој почеток на секое нешто е во недостатокот,а насочено е да се движи кон совршенството за да стигне до сопствено достојно совршенство за кое што постои можност да го достигне.
Прашањето за „ смислата на создавање на човекот“ не враќа на прашањето за „човековата нужност“ и можностите иманентни на неговото битие и совршенството кое што човекот има можност да го постигне. Мора да се зборува за секое совршенство кое е можно секој човек да го достигне, бидејќи човекот е создаден поради тие совршенства. Со огледна тоа што мудроста е согледана во тоа некое дело да има своја цел, нема разлика ако кажеме смисла или пак мудрост.
Според тоа, не е потребно одделно да ги истражуваме смислата и целта на создавањето на човекот, туку е потребно само да се истражи самиот човек; што е тој, кои се тие негови сокриени можности? Или, со други зборови речено – ако пристапиме со истражување од исламско, а не од рационално и филозофско гледиште, тогаш мораме да го спознаеме ставот на исламот кон човекот и кои се тие негови конечни можности кои што тој, според исламското гледиште може да ги постигне. Природно е дека испраќањето на веровесниците имало за цел усовршување на човекот.
Сите се сложуваат во тоа дека, веровесниците дошле за да го земат човекот за рака и да му помогнат. Во човековиот живот е присутен еден вид на несовршеност и непотполност, кои што тој – како индивидуа, дури и како општествено битие не може да ги надмине со способностите на едноставен човек. Само со помош на Објавата, човекот може да се движи кон низата на совршенства.Исто така, тоа што целта на испраќањето на веровеснците е усовршување на човекот и неговото воздигнување до смислата на создавањето, општо гледано не треба да биде тема на разговор.
Нема да зборуваме ниту за тоа што воопшто треба да биде смислата на животот на секоја индивидуа, а одговорот на тоа прашање е, општо гледано, што тоа ние можеме да бидеме и кои потенцијални способности носиме во себе, а кои можеме да ги актуализираме, значи, смислата на нашиот живот треба да биде тоа. Меѓутоа, во таа мера станува збор за општи и затворени теми.
Мораме да погледнеме дали Кур’анот, детално и одредено зборува за смислата на човековото постоење. Дали Кур’анот говори за смислата на создавањето на човекот? Дали ја спомнува смислата на испраќањето на веровесниците? Дали зборува за тоа, зошто луѓето живеат?
Ние, зборувајќи воглавно за општото значење, а што е правилно, велиме дека човекот е создаден за да ја достигне среќата, а Аллах нема никаква Своја цел во тоа, ниту бара некаков интерес од тоа. Тој го создал човекот, за човекот да ја достигне среќата.
Меѓутоа, човекот се наоѓа на степен на постоење и положба во која слободно ќе го одбере својот пат. Упатувањето на човекот е од шеријатска (тешри’и) и обврзувачка (теклифи) природа, но не е од создавачка (таквини), вродена (гаризи) и однапред одредена (џабари) природа.
Затоа човекот, по прејдениот пат, некогаш ќе направи добар избор, а некогаш лош:
Ние на вистинскиот пат му укажуваме, а негово е дали благодарен или неблагодарен ќе биде. (Инсан, 3)
إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا