Науки кои ги иницирал Кур’анот
Нема сомнеж дека верските науки кои денес муслиманите ги практикуваат потекнуваат уште од времето на доаѓање на Пратеникот,с.ав.а., и објавата на Чесниот Кур’ан. Другарите на Пратеникот,с.а.в.а., и непосредните следбеници ги практикувале овие науки уште во првиот век по Хиџра, но на несистематичен начин затоа што постоела забрана за запишување на сите форми на знаење. Начинот на пренесување и подучување се одвивал по пат на памтење и усмено преземање освен мал број записи во областа на фикхот-право, тефсирот-коментар и хадиси-традиција.
На почеток на втроиот век по Хиџра кога забраната за запишување била отстранета[1], муслиманите прво почнале да ги забележуваат хадисите, а потоа и сите други гранки на науките и воспоставиле оригинален систем на образование и класификација на науките. Резултатот на тој труд биле наука за хадис-традиција и стручњаците во таа област, науките за основа на правото на апологетите и други науки.
Дури и грчката филозофија, преведена на арапски чазик, која долго време ја задржала грчката форма, под влијание на средината во целост се именила и содржински и фомално. Најдобра потврда за тоа е тоа што не наоѓаме ниту едно филозофско прашање во теологијата, а кои и денес се во оптек меѓу муслиманите, а нивната основа и доказ да не ги наоѓаме под покривот на кур’анските ајети и хадиси.
Ова тврдење исто така може да се примени и на хуманистичките науки. Примерите на граматиката, синтаксата, стилистиката, семантиката, реториката и воопшто јазикот и неговите правила, говорат дека Божествениот говор, вреден за пофалба и совршен со убавината на стилот во стих и проза и со највисока јазична чистота бил двигател на луѓето на изучување на јазикот и неговите дисциплини. Срцата биле привлечена со Божествениот Говор, тој ги одредил тековите на трансцедентното спознание и поттикнал на изучување на формите на совршениот стилски израз и на оние слоеви тајни под неговите реченици и форми. Под влијание на овие чинители настанале спомнатите јазички науки.
Ибн Аббас бил еден од најголемите коментатори од генерацијата на асхабите на Пратеникот,с.а.в.а. Се докажал во коментирањето на арапската поезија и наредил нејзино собирање и учење. Рекол: ’’Поезијата е антологија на Арапите.’’
Толку големото внимание и интерес ги втемелиле арапската проза и поезија која во делото на Халил бин Ахмед ел-Фарахиди, зналец на поезијата од Басра[2], го достигнала највисокото ниво. Тој е автор на класичното дело ’’Китаб ел-’ајн’’ за јазикот во кое ја поставил науката за лексикографијата и поетската метрика. На ист начин и други научници дале вредни дела на овие две науки.
Историските науки исто така се изведени од хадисот-традицијата. Во почетокот тоа биле кажувања и преданија за пратениците и народите. Сѐ почнало од биографијата на Мухаммед,с.а.в.а., потоа следела историја на појава на исламот, а после тоа општа историја на светот. Делата на историчарите Ет-Табери, Ел-Мас’уди, Ел-Ј’акуби и Ел-Вакиди претставуваат исклучително историска вредност.
Со сигурност можеме да тврдиме дека Кур’анот е првиот двигател на муслиманите за изучување на рационалистичките, природните и математичките науки. Во почетокот тоа се одвивало по пат на преведување и пренесување од други јазици, а потоа муслиманите се осамостоиле во нивното практикување и креирање и се потврдиле во значајните научни истражувања и откритија. Во тоа време, со подршка на муслиманските владетели, науките се преведувани од грчки, сириски и индиски јазик на арапски. На тој начин знаењето и науките биле на дофат на рацете на бројните генерации муслимани. Процесот на утврдување и примена на науките почнал да се шири сѐ додека не достигнал степен на сигурна заснованост и прецизност. Исламската цивилизација која после преселувањето на Пратеникот,с.а.в.а., на Ахирет, опфатила голем голем дел од населениот свет и во него имала апсолутна превласт, а се проширила до нашиот период во кој живеат околу 600 милиони муслимани[3], е само еден од трагите на Чесниот Кур’ан.
(Сакаме да дадеме до знаење дека ние, шиитите, перманентно опонираме на политиката на владетелите и кралевите за да бидеме внимателни кон ширењето на верското образование и целосното следење на исламското право. Веруваме дека светлото на исламот во светот се проширило во толкава мерка затоа што тоа е сјајот на Големиот Кур’ан.)
Неспорно е дека оваа голема промена, која е само една карика во светските случувања, директно ќе влијае на тековите во иднината. Оттука доаѓа и уверувањето дека еден од чинителите на колосалните научни промени кои денес ги наблудуваме, е влијанието на Чесниот Кур’ан.
[1] Според мнозинството историчари забраната е отстранета во времето на емевискиот калиф Омер ибн Абду-Азиз, меѓу 99 и 100 година по Хиџра.
[2] Халил ибн Ахмед ебу Абдуррахман ел-Фарахиди, еден од првенците во науката за јачикот и литературата. Ја втемелил науката за лексикографијата. Му бил учител на граматичарот Сибевејх. Познат е по чазичното дело ’’Око’’. Умрел во Басра во 170 година по Хиџра.
[3] Податоците за бројот на муслиманите во светот кои авторот ги користи овде потекнуваат од седумдесетите години на минатиот век.