Кое становиште го поддржуваат ајетите на чесниот Кур’ан?
Ајетите на чесниот Кур’ан го потврдуваат третото становиште. Како што рековме претходно, Кур’анот не ги претставува прашањата како некоја човекова научна или филозофска книга, туку го прави тоа на друг начин. Прашањата во врска со општеството и човекот, Кур’анот ги изнесува на начин кој ја потврдува третата наведена теорија. За умметот (општеството) ја зема предвид заедничката судбина, заедничката книга на дела, заедничкото разбирање и свест, делата, послушноста и непослушноста .
Јасно е дека, доколку општеството не постои објективно, тогаш судбината, разбирањето, свеста, послушноста и непослушноста немаат смисла. Ова се докази дека Кур’анот признава еден вид на општествен живот. Општествениот живот не е исклучиво некоја алегорија и пример, туку тој е факт, исто како што и смртта на општеството е еден од тие факти.
Во 34 – тиот ајет на сурата Ел-А‘раф се вели:
وَلِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ فَإِذَا جَاء أَجَلُهُمْ لاَ يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلاَ يَسْتَقْدِمُونَ
Секој народ има свој крај, и кога ќе дојде неговиот крај нема да може ниту за миг да го одложи ниту да го забрза.
Во овој ајет се зборува за животот и живеењето кои имаат краен момент кој не може да се избегне, ниту може да се забрза, ниту може да се одложи и тој живот му припаѓа на општеството, а не на поединецот. Јасно е дека припадниците на општеството својот поединечен живот не го губат заедно и во еден момент, туку во различно време.
Во 28 – миот ајет на сурата Ел-Џасија се вели:
كُلُّ أُمَّةٍ تُدْعَى إِلَى كِتَابِهَا
Секој народ ќе биде повикан според неговата Книга
Значи, јасно е дека свои книги немаат само поединците, туку и општествата. Со оглед на тоа што се сметаат за живи тела кои имаат свест, волја и обврски и можат да бидат соговорници и имаат волја и можност за избор, имаат и своја книга на дела и ќе бидат повикани според неа.
Во 108 – миот ајет на сурата Ел-Ен‘ам читаме:
زَيَّنَّا لِكُلِّ أُمَّةٍ عَمَلَهُمْ
Така на секој народ постапките нивни им ги претставуваме како убави.
Овој ајет докажува дека забележувањето, разбирањето, начинот на мислење и мерилата за просудување (барем мерилата врзани за делото) се посебни за секој народ и единствени за тоа општество. Секој народ има свои посебни правни и морални прописи и, на пример, некои дела кои од становиште на еден народ се убави, кај друг се сметаат за грди. Делата на секој народ се убави и прифатливи за тој народ, што значи дека секој народ има свое општествено опкружување кое го изградува сознајниот вкус на членовите во таа смисла.
Во сурата Ел-Му’мин, 5 – тиот ајет кажува:
وَهَمَّتْ كُلُّ أُمَّةٍ بِرَسُولِهِمْ لِيَأْخُذُوهُ وَجَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كَانَ عِقَابِ
Секој народ настојуваше да досегне до својот пратеник и се трудеше со невистина да ја загуши Вистината, па Јас го казнував- а каква само беше казната Моја!
Во овој ајет се зборува за една несоодветна општествена одлука и волја – бесмислено спротивставување на вистината, чиј исход нема да биде ништо друго освен општа казна.
Понекогаш чесниот Кур’ан, делото на една личност помеѓу припадниците на едно општество го доведува во врска со цело тоа општество, како и делото на една генерација со следните генерации . Она што го предизвикува ваквото доведување во врска и однос е тоа што припадниците на генерацијата на секое општество имаат едно општествено мислење, една општа волја и, накратко, еден колективен дух.
Еден од случаите во кои чесниот Кур’ан делото на една личност му го припишува на целото општество се однесува на приказната за народот Семуд, кога еден од припадниците на тој народ ја убил камилата на хазрети Салих (нека е Божјиот мир и спас со него). Чесниот Кур’ан истакнува дека еден човек од народот Семуд зел оружје и ја убил камилата, но истовремено убиството на камилата им го припишува и го доведува во врска со сите припадници, сите ги смета за грешници и заслужни за казна и вели:
فَعَقَرُوهَا فَدَمْدَمَ عَلَيْهِمْ رَبُّهُم بِذَنبِهِمْ
…веќе ја заклаа- и Господарот нивен заради гревовите нивни ги уништи.
Објаснувајќи го ова прашање, водачот на правоверните, хазрети Али (мирот нека е со него) вели: „О, луѓе, навистина, она што ги собира луѓето е задоволството или омразата.” Овие зборови на хазрети Алија укажуваат на тоа дека задоволството и омразата е она што ги собира луѓето и ги обединува, им дава заедничка судбина. Значи, секогаш кога луѓето, во облик на општество и група, чувствуваат задоволство или незадоволство заради направеното дело, па дури и ако го направил само еден човек, им следи иста судбина.
Целиот народ Семудски бил задоволен заради одлуката која ја донел еден од нив и делото кое го направил. Таа одлука која е претворена во дело, била одлука на сите. Токму заради тоа Возвишениот Бог на сите нив спуштил казна. Така, Возвишениот Аллах рекол:
فَعَقَرُوهَا فَأَصْبَحُوا نَادِمِينَ
Но тие ја заклаа, потоа се покааја.
Овде треба да се укаже на еден факт, а тоа е дека задоволството заради некој грев, сè додека остане само на задоволство и не се смета за практично учество во тој грев, не се вбројува во гревови. На пример, ако некој направи некој грев, а некој друг, пред или после направениот грев, дознае за него и почувствува задоволство, па дури и кога неговото задоволство би достигнало степен на донесување на одлука за правење на грев, но не достигне степен на практично извршување, повторно нема да се смета за грев.
Задоволството на некoja личност заради гревот кој го направил некој друг се смета за грев само тогаш кога, на некој начин, таа личност влијае врз одлуката и делото на оној кој го прави гревот. Општествените гревови влегуваат во овој вид на гревови. Ако општественото опкружување и колективниот дух се задоволни заради некој сторен грев и поттикнуваат на негово извршување, а потоа некој од членовите на општеството чие задоволство е дел од општественото задоволство и чија одлука е дел од општествената одлука, го направи тој грев, на тој начин гревот произлегол од една личност, а во стварност тоа е грев на општеството.
Понекогаш во Кур’анот, делото на една генерација се доведува во врска со генерациите кои следат, како што изминатите дела на народот Израелски се доведуваат во однос со припадниците на тој народ во времето на Пратениците на исламот. Така, се вели дека тие заслужуваат понижување и беда затоа што убивале пратеници на Божја правдина. Ова е заради тоа што Евреите современици на Пратеникот, во стварност се наследници и продолжение на оние претходните во поглед на колективниот дух. Тоа што го велат: „Човештвото е сочинето повеќе од мртви, отколку од живи” (т.е. во изградбата на човештвото, во секое време, како составни елементи, починатите и претците имаат поголем удел од живите), или кога велат: „Мртвите денес имаат поголема власт над живите, отколку во минатото” , укажува токму на ова значење.
Во тефсирот Ел-Мизан, по расправата околу тоа дека општеството, доколку има единствен дух и единствено општествено мислење, тоа е како поединецот, а неговите припадници стануваат налик на човековите моќи и органи кои се суштински и актуелно вкоренети во човековата личност – нивните задоволства и болки се подеднакви на задоволствата и болките на човекот, а нивната среќа и несреќа е подеднаква на среќата и несреќата на човекот, продолжува на следниов начин:
Судејќи за народите и општествата кои имале единствено колективно мислење заради верски или национални предрасуди, Кур’анот настапува со потсетување и опомена на делата на претходните генерации до идните генерации и класи, а присутните ги осудува. Во одредено општество во кое народот има колективно мислење и колективен дух, исправниот суд и не може да биде поинаков.