Неопходност од постоењето Имам
Големиот број луѓе кои не гледаат длабоко и внимателно во прашањата во врска со верувањето, стекнуваат впечаток дека разидувањето меѓу шиитите и сунитите, кога станува збор за Имаметот, е сведено на тоа дека шиитите веруваат дека Пратеникот, с.а.в.а., го одредил Али, а.с., како свој наследник на позицијата раководење со општеството (калиф), додека пак сунитите веруваат дека тоа не се случило, туку дека луѓето врз основа на својата желба избрале водач (калиф), а тој водач лично одредил кој ќе го наследи. После тоа, било избрано шесточлена комисија (совет) која од тие шестмина требало да избере водач (изборот на третиот калиф), а четвртиот калиф е избран со вољата на народот.
По тој став, меѓу муслиманите нема некој посебен метод за одредување на калиф. Благодарејќи на тоа, после четвртиот калиф (Али, а.с.), секој што имал или можел да собере поголема воена сила таа позиција си ја земал за себе, на ист начин како што обично се случувало во неисламските општества. Со други зборови, нивниот став е дека шиитите во врска со одредувањето на првиот Имам веруваат во она што сунитите веруваат во врска со одредувањето на вториот калиф од страна на првиот калиф, со таа разлика што ставот на Божјиот Пратеник, с.а.в.а., од страна на народот не е прифатен, додека ставот на првиот калиф е прифатен од страна на народот. Меѓутоа, се поставува прашањето, од каде му е правото на првиот калиф да направи такво нешто?
Во склад со верувањето на сунитите, зошто Пратеникот, с.а.в.а., не покажал грижа за исламското општество, па штотуку основаното исламско општество го препуштил на самото себе, без заштита и водач и покрај тоа што додека бил жив, кога во борба заминувал од Медина, во градот назначувал свој заменик? Зарем не назначил заменик и покрај тоа што укажувал на раскол и интриги што ќе се случат во неговиот уммет?
Во основа, во обзир треба да се земе фактот дека разидувањето меѓу шиитите и сунитите пред се се однесува на одговорот на прашањето дали Имаметот е верска позиција која потпаѓа под Божја одредба, или е тоа световна позиција на царување и ги следи општествените чинители. Шиитите веруваат дека дури и Пратеникот, с.а.в.а., немал одлучувачка улога во одредување на својот наследник, туку тој е одреден со Божја воља. Односно, мудроста на завршување на веровесништвото е во тесна спрега со поставувањето на безгрешниот Имам, а со постоењето на таков Имам се обезбедуваат корисностите кои треба да се обезбедат во исламското општество после преселувањето на чесниот Пратеник,с.а.в.а.
Неопходност од постоењето Имам
На секој верник му е јасно дека постигнувањето на целта на создавање на човекот зависи од неговото насочување со посредство на Објавата и дека мудроста Божја бара да бидат испраќани Пратеници кои човекот ќе го поучуваат на патот на среќата и на Овој свет и на Другиот свет и на тој начин ќе ја задоволат оваа потреба. Исто така, поединците кои за тоа се поадекватни ќе ги подвргнат на свое воспитување и ќе ги доведат до крајни степени на совршенство што за нив се можни. Исто така, доколку општествените услови се погодни, тие на себе ќе ја преземат одговорноста за спроведување на општествените верски закони. Во поглавијата 34 и 35 објаснивме дека светата вера ислам е универзална, вечна и не подлегнува на ставање надвор од сила па да после Пратеникот, с.а.в.а., на исламот нема повеќе Пратеници. Завршувањето на веровесништвото ќе биде во склад со целта и мудроста испраќање Пратеници, кога последниот небески Шеријат ќе може да даде одговори на сите човекови потреби и кога неговата опстојност ќе биде загарантирана до крајот на светот. Ова е загарантирано во врска со чесниот Кур’ан затоа што Возвишениот Господар ја гарантира заштитеноста на Кур’анот од било кој вид измена и искривување. Меѓутоа, сите исламски прописи не се црпат од кур’анските ајети. Пример, бројот на рекати во намазите или начинот на извршување на стотина задолжителни и доброволни прописи не може да се добијат од Кур’анот, затоа што обично, Кур’анот не оди по трагата на подробно објаснување на прописите и законите, туку нивното објаснување и подучување биле должност на Пратеникот, с.а.в.а., кој на луѓето им ги објаснува служејќи се со знаењето кое му го дал Аллах. На овој начин се утврдува легитимноста и аргументираноста на суннетот (праксата) на Пратеникот, с.а.в.а., како еден од темелните извори за запознавање на исламот.
Сепак, тешките услови на животот на Пратеникот,с.а.в.а., како неколкуте години поминати во изолација во долината на Ебу Талиб, како и десетте години војување против непријателите на исламот, не дозволувале на сите луѓе да им ги објасни прописите и законите на исламот, па дури и за тоа што асхабите од него го презеле, немало гаранција дека ќе биде зачувано. Така дури и начинот на извршување абдест – и покрај тоа што луѓето со години со свои очи го гледале како тоа го прави Пратеникот,с.а.в.а., – станало предмет на разидување. Кога веќе во врска со вакви прописи постојат различни ставови – пропис што е секојдневна потреба на муслиманите, а во врска со кој не постојат некои посебни корисности и цели заради кои би бил изменет – тоа ни дава до знаење дека опасноста од грешки во пренесувањето и намерните измени во врска со прецизните и сложени прописи, посебно со оние закони кои имаат допир со човечките страсти и интересите на групите луѓе, е многу поголема. Земајќи ги во обзир овие факти, станува јасно дека исламот може да биде набљудуван како целосна вера која нуди одговори на сите човекови потреби до крај на светот дури тогаш кога во неа ќе бидат предвидени начините на обезбедување на неопходните добра за општеството, кои после преселувањето на Пратеникот,с.а.в.а., биле изложени на опасност и исчезнување. Тој пат не е ништо друго туку поставување на достоен наследник на Пратеникот, с.а.в.а., наследник кој има од Бога дадено знаење, за да може реалностите од верата да им ги објасни со сите нивни аспекти и поединости, наследник кој ја има особината на безгрешност, за да не биде под влијание на нефсанските и шејтанските побуди и за да намерно не искриви нешто во верата, наследник кој ќе може на себе да ја преземе воспитната улога што ја имал Пратеникот,с.а.в.а., наследник кој за таа цел подготвените поединци ќе ги води до највозвишените степени на совршенство и кој во случај ако општествените услови бидат позитивни, ќе може да ги спроведува исламските општествени закони, така што во светот ќе ги прошири праведноста и вистината. Можеме да заклучиме дека завршувањето на веровесништвото ќе биде во склад со Божјата мудрост дури кога ќе подразбира и именување безгрешен предводник кој ќе ги има сите одлики како и Пратеникот, с.а.в.а., освен пратеништвото и веровесништвото. На тој начин се докажува и неопходноста од постоење Имам, како и нужноста тој да го поседува од Бога даденото знаење, да биде безгрешен и да биде поставен од страна на Бога, затоа што Тој е Тој Кој знае на кому му е дадено такво знаење и такво постојано духовно својство. И Тој е Тој Кој по Себе го поседува правото на старателство над Своите робови, па тоа право на пониско ниво може да го даде на поединците кои ги поседуваат потребните услови за тоа.
Потребно е да се напомне дека сунитите ниту една од овие одлики не ја поврзуваат за ниту еден од калифите, ниту пак сметаат дека тие се поставени од Бога или Пратеникот, с.а.в.а., ниту дека им е дадено знаење од Бога, ниту дека имаат постојано својство на безгрешност. Единствено шиитите, секако со постоење на трите спомнати услови, веруваат во дванаесетте Имами. Земајќи го во обзир претходното објаснување, се докажува исправноста на нивното верување во Имаметот, така што нема потреба од поопширно аргументирање.
Извор – Амузеше акаид, Мухаммед Теки Мисбах Јазди